Poštovani profesore!
Već smo se ranije složili da je kod ovakvih rasprava veoma teško ili gotovo nemoguće pasivizovati vlastitu političku ličnost i hermeneutički okvir sagledavanja problematike sačuvati od samoga sebe, što se i ovdje i opet pokazuje. Pristajući na takav rizik, ali i u nadi da će drugi, možda, biti u prilici da, objektivnije, bez navijačkih strasti, sagledaju i jednu i drugu argumentaciju i, na bazi izrečenog, izvuku određene zaključke – mada je teško povjerovati u to da se bilo kakva konkluzija u vezi sa ovom temom, u aktuelnom društvenom trenutku distrika, na kraju neće svrstati uz jedan ili drugi tabor – odvažio sam se na još jedan osvrt na ono što ste naveli u vašem odgovoru.
Prije svega, nisam se bavio teritorijalnim kontinuitetom entiteta separatno, već polazeći od činjenice da je, konkretno, osporena moja tvrdnja o tome da distrikt Brčko, u skladu sa arbitražnom odlukom, kako je to navedeno na više mjesta u ovom dokumentu, garantuje teritorijalni kontinuitet Republike Srpske, a u povodu praznika koji se obilježavao u Brčkom, kao Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave.
Teritorijalni kontinuitet Federacije, kao ni relevantni interes tog entiteta u pogledu povratka stanovništva ili pak izlaska na rijeku Savu, nikada nije bio osporen ni jednom riječju niti postupkom ovog gradonačelnika, osim ukoliko se narušavanjem takvog interesa ne smatra dvogodišnja blokada donošenja odluke o potpisivanju supsidijarnog ugovora između Brčko distrikta BiH i Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD) o revitalizaciji Luke Brčko.
Istina, interes BiH, iskazan kroz potpisivanje osnovnog ugovora, a kasnije i ratifikaciju od strane Parlamentarne skupštine BiH, „začudo“, nije bio osporen od srpske, već bošnjačke politike. Da je bilo obrnuto, da su srpski članovi Vlade blokirali donošenje takve odluke, vjerujem da bi bili optuženi za kršenje Arbitražne odluke i vjerovatno sankcionisani.
Ovako, dvogodišnja blokada koja je dovela do toga da distrikt počinje plaćati penale za nepovučena kreditna sredstva i prije početka realizacije projekta, nije dobio svoj epilog u smislu pojedinačne ili bilo koje druge odgovornosti, a niti je to, kao problem, bilo predmet bilo kakve elaboracije medija. Očekivao sam da će i vaš medij, kao objektivan, obraditi ovu temu, iz tog ugla, ali se to, na žalost, nije desilo.
Imajući to u vidu, želim da vjerujem da obilježavanje praznika Srpskog jedinstva na spomeniku Srpskim braniocima nije ono što vam je zasmetalo u svemu ovome. Tim prije, jer je praznik obilježen na spomeniku, dakle ne u institucijama Distrikta i ne uz zloupotrebu javnih resursa i kršenje ustanovljenih procedura za kićenje grada, kako je to ranije i kod nekih drugih praznika bio slučaj, što je konstatovano čak i u Rješenju Inspektorata Brčko distrikta BiH, i što je svakako moglo poslužiti kao presedan za moje postupanje.
Ali, ja nisam neodgovoran. Petnaestog septembra bilo je okupljanje, u skladu s preporukama Štaba za zaštitu i spasavanje, u primjerenom broju, onih koji se osjećaju kao dio srpske zajednice u Brčkom, bez pretenzija da drugima nameću praznovanje, kao što se to pokušavalo nama nametnuti.
Dakle, kada su u pitanju argumenti koje ste iznijeli u odgovoru, moram priznati da ste u više navrata u tekstu i sami konstatovali postojanje teritorijalnog kontinuiteta Republike Srpske, istina, navodeći istovremeno postojanje identičnog interesa Federacije BiH, što, po meni, u skladu sa principom kondominijuima, apsolutno nije sporno. Ono što je osnovno obilježje vaše argumentacije jeste da je činjenica postojanja kondominijuma, koja je kao takva nesporno utvrdjena u tekstu Konačne arbitražne odluke, uz isticanje postojanja teritorijalnog kontinuteta Republike Srpske, kao relevantnog interesa koji je uvažen arbitražnom odlukom, i to na više mjesta, u stvari modifikovana u tvrdnju da je riječ o pravnoj fikciji.
Naveli ste da se pravna fikcija u teoriji prava definiše kao nepostojeća „činjenica“ – za koju se uzima da postoji, zapravo nije a uzima se da jeste – a učinjena sa jednom praktičnom svrhom da bi se Arbitražna odluka uklopila u ustav BiH koji predviđa dvoentitetsku podjelu BiH.
Sve i da je tako, gospodine Pašaliću, da je riječ o fikciji, a ja tvrdim suprotno, posljedice bi bile iste, kao da je riječ o „stvarnoj“ činjenici. Naime, u vašem odgovoru odlučili ste se samo na navođenje kratke definicije pojma pravne fikcije, bez produbljivanja njenog značenja. A da ste to učinili, morali bi ste čitaocima saopštiti i da se „kada osnov fikcije postoji, fingiranu činjenicu nema potrebe dokazivati, niti je dopušteno dokazivati suprotno njoj i pozivati se na stvarno stanje, a dužnost je suda da izrekne pravne posljedice koje ona rađa. Pravni režim koji za strane i sud stvara fikcija jednak je onome koji postoji za neoborivu, tj. apsolutnu presumciju“. To,dakle, znači da nema potrebe, niti je na kraju dopušteno, poštovani profesore, dokazivati da Brčko nije kondominijum, tj. da RS nema teritorijalni kontinuitet, odnosno da se BiH, kako to izričito navodi Ustav BiH, ne sastoji isključivo od dva entiteta.
Slijedeći dalje vaše konsideracije o tome da je fikcija o kondominijumu uvedena s ciljem uklopivosti u Ustav BiH, moram primjetiti da ste jasno poredali hijerarhiju pravnih akata koji su na snazi, te da je Ustav BiH, tj Dejtonski sporazum, ustvari, i ključ za razumijevanje Arbitražne odluke. Otuda, pored već citiranih dijelova koji se tiču kontinuiteta Republike Srpske, valja se podsjeti da u paragrafu 58.i 59. Obrazloženja Konačne arbitražne odluke jasno i nedvosmisleno stoji: „58. Tribunal smatra da su svi aspekti ovog plana u skladu sa Ustavom BiH i ne narušavaju njegovu primjenu. 59. Plan o disktriktu je u skladu sa ustavnim zahtjevom da se BiH sastoji od dva i ne više od dva entiteta. Vidi Ustav, član 1 (3). Pošto će sva teritorija u okviru BiH i dalje PRIPADATI jednom od entiteta, ili pak i jednom i drugom entitetu (princip kondominijuma), BiH će i dalje imati samo dva entiteta“. Tako dakle kaže Konačna arbitražna odluka.
Iz ovoga je jasno da distrikt nije ustavni entitet, a ni nešto eksteritorijalno, kako vi pokušavate da insinuirate, osporavajući (povremeno) princip kondominijuma dva entiteta na prostoru Brčkog.
Istina, Brčko distrikt ima ista ona ovlašćenja koja su na njega delegirali entiteti, Federacija i Republika Srpska, u skladu sa Arbitražnom odlukom. Ipak, to ni izbliza nije dovoljan argument da bi se distrikt proglasio trećim entitetom, za šta vi pledirate osporavanjem kontinuiteta Republike Srpske.
Pored teritorije, koja u smislu Arbitražne odluke, sa fikcijom ili bez nje, pripada isključivo entitetima, Brčko distriktu, za takav kvalitet, nedostaje i tzv. pravo participacije u vršenju vlasti na saveznom nivou, tj. nivou BiH. Ta participacija, poznata i kao „federalna participacija“, je prerogativ vezan isključivo za Republiku Srpsku i Federaciju BiH, i kao takav predvidjen je u Ustavu BiH, kao što to ustavna teorija i praksa nalažu.
Konsekventno tome, entiteti i samo entiteti, učestvuju u vršenju vlasti na nivou BiH, tako što njihovi predstavnici ulaze u sastav tih institucija ili te nadležnosti vrše preko svojih organa. Brčko distrikt, na osnovu vlastitog Statuta i Zakona o Savjetu ministara BiH, ima (samo) posmatračku stolicu u Savjetu ministara i to u formi Kancelarije koordinatora u Sarajevu.
Ovo nas ujedno dovodi do teme ovlašćenja entiteta na prostoru distrikta, za koja vi tvrdite da su nepostojeća. Dvoentitetsko uredjenje u BiH, zajedno sa federalnom participacijom realizuje se u našoj pravnoj i politčkoj realnosti, ne samo preko teritorije, već upravo i preko izbornog zakonodavstva BiH i entiteta i to na način da se distrikt uključuje u izborne jedinice entiteta, a građani distrikta pravo učešća na takvim izborima stiču u zavisnosti od toga koje entitetsko državljanstvo posjeduju.
Tako npr.prema članu 9.2 a Izbornog zakona BiH, kada je u pitanju izbor za, citiram, „poslanike za Predstavnički dom Parlamentarne skupštine BiH,sa teritorije Republike Srpske“, devet mandata iz tri višečlane izborne jedinice, raspodjeljuje se na sledeći način:….“b) Izborna jedinica 2 sastoji se od gradova: Doboj, Bijeljina, opština Derventa, Brod, Vukosavlje, Samac, Donji Žabar, Modriča, Pelagićevo, Petrovo,Lopare, Ugljevik, Teslić i Stanari i Brčko distrikta BiH i bira tri člana…..“…Ili možda da citiram član 11.2 istog zakona, koji obrađuje način izbora poslanika u Narodnu skupštinu Republike Srpske, a u kojem se, uz ostalo, navodi da će Brčko distrikt, shodno zakonodavstvu Republike Srpske, biti uključen u jednu od višečlanih izbornih jedinica.
Na osnovu toga i član 39 Izbornog zakona Republike Srpske, propisuje da se u sastavu izborne jedinice 6,uz ostale opštine, nalazi i distrikt Brčko, tj glasači iz distrikta Brčko, registrovani za glasanje u Republici Srpskoj“…itd, itd… Ako se tome doda i direktno važenje Zakona o penzijsko-invalidskom osiguranju Republike Srpske ili Zakona o osnovnim pravima boračkih kategorija, i sl, i naravno, identičnih zakona drugog entiteta, više je nego jasno da priča o „praznoj ljušturu“ kada su u pitanju ovlaštenja Republike Srpske i Federacije BiH, na prostoru distrikta, jesu u stvari, prizivanje duhova, iako svi znamo da se duh neće odazvati.
I na kraju, mislite li da se opština Pelagićevo, ili grad Bijeljina, teritorijalno, ne nalaze u sastavu Republike Srpske, samo zato što im je Ustav Republike Srpske i Zakon o lokalnoj samoupravi dodijelio samostalne nadležnosti, i pravo da pred nadležnim sudom pokrenu postupak ocjene ustavnosti i zakonitosti propisa i drugih opštih i pojedinačnih akata kojima se povređuju prava jedinice lokalne samouprave, istovjetno kao što je pitanje statusa i zaštite pozicije opštine Srebrenik , npr. riješeno unutar ustavnopravnog poretka Federacije BiH? Odgovor ću prepustiti vama, a ja ću ponoviti ono što sam već rekao, a to je da je Brčko distrikt po Arbitražnoj odluci, vlasništvo dva entiteta, na kojem žive i državljani Republike Srpske, i preko kojeg se realizuje kontinuitet Republike Srpske.
Srdačan pozdrav, Siniša Milić
Veza: